Tijd voor de mooiste én gewelddadigste vrouw uit de recente kunstgeschiedenis: Niki de Saint Phalle! “Al heel vroeg kreeg ik de boodschap dat mannen de macht hadden en ik wilde die. Ja, ik wilde hun vuur van ze stelen. Ik zou niet de grenzen accepteren die Moeder mij wilde opleggen omdat ik een vrouw was”.
Geboren in het Franse Neuilly-sur-Seine op 29 oktober als dochter van een Franse vader uit een aristocratische familie én een Amerikaanse moeder. Door de Beurskrach heeft de familie het zwaar en woont Niki een aantal jaren bij haar grootouders in de Bourgogne voordat ze in 1933 weer bij haar ouders gaat wonen, maar nu in Californië. Helaas wordt ze op haar 11de misbruikt door haar vader….
Om haar ouderlijk huis te ontvluchten trouwt ze al jong, zoals zovelen overigens in die tijd, met Harry Matthews. Samen krijgen ze 2 kinderen: Laure en Philip. Sinds 1948 werkt ze als fotomodel, ze sierde o.a. de cover van Vogue, en maakt haar eerste olieverfschetsen en gouaches. In 1952 vertrekt het gezin naar Frankrijk waar ze aan een studie theaterwetenschappen begint. Maar ze krijgt een zenuwinzinking en beseft dat ze volledig kunstenaar moet en wil gaan worden….
Niki had een aantal jaren lang een studio in Montmartre waar Brancusi en Tinguely ook hun atelier/woonruimte hadden. Het verschil was dat Niki aan het einde van de dag naar haar comfortabele bourgeoisappartement en haar gezin terugkeerde… Of was het kunstenares Joan Mitchel die het vuur aanwakkerde door haar een getrouwde vrouw die schildert te noemen? In ieder geval besluit Niki in 1960 om haar man en kinderen te verlaten om zich volledig aan de kunst te wijden. “Ik was bijna dertig jaar oud en ik hield zielsveel van mijn gezin. Toch voelde ik dat ik alleen kan bestaan door mijn leven volledig aan mijn kunst te wijden”.
Niki wilde kunstenaar zijn: alles of niets. Bedenk ook even dat kunst in die tijd gezien werd als een allesverzengende activiteit. De volgende stap in haar bevrijding zijn haar zogenaamde schietschilderijen: Tirs. (Frans voor vuren, schieten). Ze verzamelde gebruiksvoorwerpen, trofeeën van huiselijkheid en maakt hier symbolische composities van die ze wit pleisterde én zakjes verf in verstopte. Vervolgens schoot zij, of vrienden/publiek op de werken waardoor de verf eruit droop… Zie voor een korte impressie van Grand Palais – RMN (Officiel): https://www.youtube.com/watch?v=s5MUxuY4Hbw.
Na deze periode komt er een luchtigere, schijnbare lichtere periode met haar beroemde Nana’s. Wist je dat de gouvernante uit haar jeugd ook Nana heette? Of dat Emile Zola een boek (Nana, 1880) schreef over onheil dat altijd nabij is? Niki vond de beelden die van vrouwen waren gemaakt niet echt. Er waren alleen de beelden door en voor mannen. Haar Nana’s zijn een en al curve, kleurigheid, beweging, onafhankelijkheid en zijn toch vederlicht terwijl ze op hun tenen balanceren.
Vanuit deze serie ontstaan steeds grote vrouwen die speeltuinen op zich gaan vormen, zoals het beeld met de tong van 3 glijbanen in Jeruzalem of zelfs de toegang tot een tentoonstelling vormen. En uiteindelijk kan ze haar droom verwezenlijken: een eigen pretpark, Tarottuin, in Toscane verwezenlijken doordat ze ook commercieel ingesteld is. Ze wordt haar eigen mecenas, ontwerpt parfumfles, meubilair en verkoopt Nana ballonnen voor een paar tientjes. Alles om haar droom te verwezenlijken, een eigen pretpark ‘waar je een nieuw leven kan hebben dat vrij zou zijn’…
#VrouwelijkeVrijdag
www.nieuweblikopkunst.nl
